การทำสมาธิช่วยชะลอวัยได้อย่างไร? แชร์ทริกทำสมาธิยืดอายุเซลล์
รู้หรือไม่ ? การฝึกสมาธิช่วยชะลอวัยได้ ใครที่อยากชะลอการเสื่อมของเซลล์ บทความนี้จะมาไขความลับถึงประโยชน์ของการนั่งสมาธิว่า สามารถช่วยชะลอวัยได้อย่างไร พร้อมแชร์แนวทางในการทำสมาธิให้เห็นผลด้านการชะลอวัยได้จริง
รู้จักก่อน ! Telomere คืออะไร ?
ก่อนที่จะไปรู้ว่าการทำสมาธิช่วยชะลอวัยได้อย่างไร สิ่งแรกที่ต้องทำความรู้จักก็คือ Telomere หรือเทโลเมียร์ ซึ่งคือส่วนปลายสุดของโครโมโซม ทำหน้าที่ปกป้องข้อมูลทางพันธุกรรมไม่ให้ถูกทำลายทุกครั้งที่เซลล์แบ่งตัว โดยความยาวของเทโลเมียร์ เปรียบเสมือนตัวบ่งบอกถึงอายุของเซลล์ เมื่ออายุมากขึ้น เทโลเมียร์จะสั้นลงทุกครั้งที่เซลล์แบ่งตัว เมื่อเทโลเมียร์สั้นจนถึงจุดหนึ่ง เซลล์จะหยุดแบ่งตัวและตายลง ส่งผลให้อวัยวะเสื่อมสภาพและเกิดโรคเรื้อรังต่าง ๆ ดังนั้น การมีเทโลเมียร์ที่ยาวจะทำให้สามารถแบ่งเซลล์ได้มากขึ้น ช่วยชะลอวัยและส่งผลต่ออายุทางชีวภาพ ซึ่งเป็นอายุที่แสดงถึงสภาวะภายในร่างกายที่เกิดจากการดูแลสุขภาพ ไม่ใช่อายุตามปฏิทิน
ปัจจัยที่ส่งผลต่อความยาวของเทโลเมียร์
พันธุกรรม
พันธุกรรม มีบทบาทสำคัญที่อาจส่งผลต่อความยาวของเทโลเมียร์ โดยบุคคลที่มีพ่อแม่หรือญาติที่มีเทโลเมียร์สั้น ก็มีแนวโน้มที่จะมีเทโลเมียร์สั้นเช่นกัน อย่างไรก็ตาม การปรับเปลี่ยนพฤติกรรมก็สามารถช่วยชะลอความสั้นของเทโลเมียร์ที่เกิดจากพันธุกรรมได้
ความเครียด
แน่นอนว่าการเกิดความเครียดเรื้อรังย่อมส่งผลเสียต่อสุขภาพโดยรวม อีกทั้งยังส่งผลต่อการผลิตฮอร์โมนคอร์ติซอล ที่กระตุ้นให้เซลล์ผลิตอนุมูลอิสระ จนส่งผลต่อการผลิตเอนไซม์เทโลเมอเรส (Telomerase) ซึ่งเป็นเอนไซม์ที่ทำหน้าที่ยืดความยาวของเทโลเมียร์ ดังนั้น ความเครียดมีส่วนทำให้เทโลเมียร์สั้นเร็วขึ้น จึงควรหาวิธีผ่อนคลายความเครียดอยู่เสมอ
การสูบบุหรี่
สารเคมีในบุหรี่จะเข้าไปทำลายเทโลเมียร์ได้โดยตรง การงดสูบบุหรี่จึงสามารถช่วยชะลอความสั้นของเทโลเมียร์ลงได้
มลภาวะ
มลภาวะทางอากาศบางชนิด เช่น ฝุ่นละออง PM 2.5 สามารถแทรกซึมเข้าสู่ร่างกายได้ง่าย โดยจะส่งผลต่อการผลิตเอนไซม์เทโลเมอเรส และทำลายเทโลเมียร์ให้สั้นลงได้โดยตรง
การออกกำลังกาย
การออกกำลังกายอย่างน้อย 30 นาที 5 วันต่อสัปดาห์ สามารถช่วยลดความเครียด ส่งเสริมการไหลเวียนโลหิต อีกทั้งยังกระตุ้นการผลิตสารต้านอนุมูลอิสระ ซึ่งจะทำหน้าที่ช่วยปกป้องเทโลเมียร์ กระตุ้นการผลิตเอนไซม์เทโลเมอเรส ส่งผลให้เทโลเมียร์ยาวขึ้นได้
การนอนหลับ
การนอนหลับพักผ่อนไม่เพียงพอจะส่งผลเสียต่อเทโลเมียร์โดยตรง ในทางกลับกันการนอนหลับพักผ่อนอย่างเพียงพอก็สามารถกระตุ้นการผลิตเอนไซม์เทโลเมอเรส ส่งผลให้เทโลเมียร์ยาวขึ้นได้เช่นกัน โดยควรนอนหลับพักผ่อนให้เพียงพอเป็นเวลา 7-8 ชั่วโมงต่อวัน
อาหาร
อาหารบางชนิด ส่งผลดีต่อความยาวของเทโลเมียร์ โดยควรเน้นอาหารที่อุดมไปด้วยสารต้านอนุมูลอิสระ เช่น ผัก ผลไม้ ที่ช่วยปกป้องเทโลเมียร์จากความเสียหาย รวมถึงอาหารที่มีโอเมกา 3 เพื่อกระตุ้นการผลิตเอนไซม์เทโลเมอเรส
การทำสมาธิช่วยชะลอวัยได้อย่างไร ?
มีงานวิจัยเกี่ยวกับพฤติกรรมบำบัดที่บ่งบอกถึงประโยชน์ของการนั่งสมาธิช่วยให้เทโลเมียร์ยาวขึ้น จนส่งผลให้อายุเซลล์ลดลงตาม ซึ่งกลไกที่เป็นไปได้ของการทำสมาธิต่อความยาวของเทโลเมียร์ มีดังนี้
- การลดความเครียดเรื้อรัง เนื่องจากความเครียดเป็นอีกหนึ่งปัจจัยสำคัญที่ส่งผลทำให้เทโลเมียร์สั้นลง ซึ่งนอกจากการทำสมาธิจะช่วยลดความเครียดได้แล้ว ยังเป็นกิจกรรมที่ส่งผลต่อ Epigenetics ที่มีบทบาทสำคัญในการควบคุมการแสดงออกของยีน โดยสามารถทำให้เทโลเมียร์ยาวขึ้น เพื่อช่วยชะลอวัยได้
- การทำสมาธิเป็นการเพิ่มฮอร์โมนเทโลเมอเรส ซึ่งเป็นเอนไซม์ที่ช่วยซ่อมแซมเทโลเมียร์ จึงสรุปได้ว่าการทำสมาธิจะสามารถช่วยเพิ่มระดับฮอร์โมนเทโลเมอเรสขึ้นได้
วิธีทำสมาธิที่ช่วยเพิ่มความยาว Telomere
ได้รู้ถึงประโยชน์ของการนั่งสมาธิที่ส่งผลทำให้เทโลเมียร์ยาวขึ้น และสามารถชะลอวัยได้แล้ว ก็สามารถเริ่มทำสมาธิกันได้ด้วยวิธีเหล่านี้
- การนั่งสมาธิ เป็นวิธีที่นิยมมากที่สุด โดยให้นั่งในท่าที่สบาย หลับตา จดจ่อกับลมหายใจเข้าออก เพื่อผ่อนคลายความคิดจากความกังวล
- การเดินจงกรม เป็นการเดินไปมาอย่างช้า ๆ จดจ่อกับการเคลื่อนไหวของร่างกาย
- การโยคะ เป็นการผสมผสานระหว่างการเคลื่อนไหวร่างกาย การหายใจ และการจดจ่อกับปัจจุบัน
- การฟังเสียงธรรมชาติ เป็นการปล่อยใจเพื่อฟังเสียงที่ไร้การปรุงแต่งจากธรรมชาติ เช่น เสียงน้ำไหล เสียงนกร้อง เพื่อช่วยให้ใจสงบ
- การฝึกหายใจ เพื่อให้จิตใจได้จดจ่อกับลมหายใจเข้าออก และทบทวนอยู่กับปัจจุบัน
เทคนิคการทำสมาธิ
- เลือกสถานที่ที่สงบ ไม่มีสิ่งรบกวน เพื่อไม่ให้เสียสมาธิ
- ทำสมาธิในเวลาที่เหมาะสม โดยเลือกเวลาที่สะดวก ไม่ง่วง ไม่เครียด โดยแต่ละคนอาจมีเวลาที่เหมาะสมต่างกันออกไป ซึ่งอาจจะเป็นตอนเช้าหลังตื่นนอน หรือตอนเย็นก่อนนอน
- เลือกวิธีการที่เหมาะกับตัวเอง การทำสมาธิจะต้องทำด้วยความไม่ฝืน เพื่อไม่ให้เกิดความคิดต่อต้านที่ทำให้ไม่สบายใจ จึงเลือกวิธีการที่เราชอบและรู้สึกสบายใจที่จะทำมากที่สุด
- เริ่มต้นทีละน้อย โดยอาจฝึกจากสัก 5-10 นาที และค่อย ๆ เพิ่มเวลาขึ้น
- ฝึกฝนอย่างสม่ำเสมอ พยายามทำอย่างต่อเนื่องเพื่อไม่ให้ขาดตอน โดยหากมีเวลาไม่มากก็อาจทำวันละ 10 นาทีได้
นอกจากการหมั่นทำสมาธิเป็นประจำเพื่อชะลอวัยแล้ว หากใครที่อยากมีอายุยืนยาวและอ่อนเยาว์อยู่เสมอ โดยต้องการผลลัพธ์หรือการตรวจสอบที่ชัดเจนเป็นรูปธรรม สามารถมาใช้บริการได้ที่ BDMS Wellness Clinic ที่มีโปรแกรมตรวจเทโลเมียร์พร้อมให้บริการ โดยจะทำการตรวจลึกถึงระดับเซลล์และโครโมโซม เพื่อตรวจวัดความยาวของ DNA ส่วนปลายสุดของโครโมโซม ดูอายุและความเสื่อมสภาพของเซลล์ในร่างกาย เพื่อเป็นประโยชน์ในการดูแลรักษา ให้สามารถปรับเปลี่ยนพฤติกรรมให้มีสุขภาพดีและมีชีวิตที่ยืนยาวได้ !
สนใจนัดหมายแพทย์ เพื่อตรวจสุขภาพและวางแผนการรักษาได้เลย ที่เบอร์ 02-826-9999 หรือ LINE Official @bdmswellnessclinic
ข้อมูลอ้างอิง
- Effects of Mindfulness-Based Stress Reduction on Psychological Symptoms and Telomere Length. สืบค้นเมื่อวันที่ 23 พฤษภาคม 2567 จาก https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0005789420300137
- Telomeres, lifestyle, cancer, and aging. สืบค้นเมื่อวันที่ 23 พฤษภาคม 2567 จาก https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3370421/
- การประเมินอายุชีวภาพด้วยความยาวเทโลเมียร์. สืบค้นเมื่อวันที่ 23 พฤษภาคม 2567 จาก https://app.gs.kku.ac.th/images/img/support/grc2020/pdfabstracts//SDP3.pdf
