World Alzheimer’s Day 2025

“ถามเพื่อรู้ รู้เพื่อป้องกันโรคอัลไซเมอร์”

โรคอัลไซเมอร์ (Alzheimer’s Disease) เป็นสาเหตุหลักของภาวะสมองเสื่อมที่พบได้มากที่สุด ปัจจุบันมีผู้ป่วยมากกว่า 55 ล้านคนทั่วโลก และคาดว่าจะพุ่งสูงถึง 139 ล้านคนภายในปี 2050 จากข้อมูลที่น่ากังวลนี้กลายเป็นแรงผลักดันสำคัญของการรณรงค์ทั่วโลกในปีนี้ ภายใต้ธีม “Ask About Alzheimer’s” เพื่อสร้างความตระหนักรู้ และส่งเสริมการป้องกัน ตลอดจนเข้ารับการตรวจตั้งแต่ระยะเริ่มต้น

          โรคอัลไซเมอร์ไม่ใช่ภาวะปกติของความชรา หากแต่เกิดจากการเสื่อมของเซลล์ประสาทในสมองอย่างช้า ๆ โดยมีการสะสมโปรตีนเบต้า-อะไมลอยด์ (Beta-amyloid) และการพันกันของโปรตีนเทา (Tau tangle) ส่งผลให้สมองฝ่อและสูญเสียการทำงานไป และที่สำคัญคือ โรคนี้สามารถทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงของสมองได้ล่วงหน้าถึง 20 ปีก่อนที่จะแสดงอาการ ดังนั้น การดูแลป้องกันสุขภาพสมองของเราจึงมีความสำคัญอย่างยิ่ง

          แม้ปัจจุบันยังไม่มีวิธีรักษาให้หายขาดได้ แต่การศึกษาแสดงให้เห็นว่า การปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการใช้ชีวิตสามารถช่วยชะลอหรือป้องกันภาวะสมองเสื่อมในระยะแรกเริ่มได้ หากเริ่มปฏิบัติตามหลักการส่งเสริมสุขภาพสมองทั้ง 10 ข้อ ดังนี้

1. ฝึกสมอง ประลองปัญญาลองทำสิ่งใหม่ ๆ ที่ไม่เคยทำมาก่อน เช่น วาดภาพ เล่นดนตรี หรือทำงานฝีมือ ฯลฯ
2. การเรียนรู้ไม่มีวันสิ้นสุดการเรียนรู้อย่างต่อเนื่องช่วยให้เซลล์ประสาทเชื่อมโยงกัน สมองคงความยืดหยุ่นได้นานขึ้น
3. ขยับให้บ่อยหาโอกาสให้ตัวเองได้เคลื่อนไหวร่างกายเป็นประจำ เช่น เดินเร็ว เต้นรำ หรือทำงานบ้าน
4. ปกป้องศีรษะ ป้องกันสมองป้องกันการกระแทกหรือบาดเจ็บที่ศีรษะ เช่น สวมหมวกกันน็อกเมื่อขับขี่จักรยานยนต์ หรือปรับสภาพแวดล้อมให้ปลอดภัย ป้องกันการล้ม
5. เลิกบุหรี่ สมองแข็งแรง การเลิกสูบบุหรี่ช่วยชะลอความเสื่อมของสมอง เพิ่มโอกาสมีชีวิตยืนยาว และคุณภาพชีวิตที่ดีกว่า
6. ดูแลความดันโลหิตให้อยู่ในเกณฑ์ปกติ การใช้ยาสามารถช่วยลดความดันโลหิตสูงได้ และการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพ ทั้งการรับประทานอาหารที่ดี และการออกกำลังกาย ก็มีส่วนช่วยเช่นกัน
7. ควบคุมเบาหวานโรคเบาหวานชนิดที่ 2 สามารถป้องกันหรือลด ความรุนแรงได้ด้วยรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ เพิ่มกิจกรรมทางกาย และใช้ยาเมื่อจำเป็น
8. กินให้ถูกหลักรับประทานอาหารที่มีคุณค่าทางโภชนาการ ได้แก่ ผักหลากสี เนื้อสัตว์ไม่ติดมัน หรือโปรตีนจากพืช หลีกเลี่ยงอาหารที่ผ่านการแปรรูปมาก
9. รักษาน้ำหนักให้อยู่ในเกณฑ์เหมาะสมปรึกษาผู้เชี่ยวชาญเพื่อรับคำแนะนำเกี่ยวกับการดูแลน้ำหนักตัวที่เหมาะสมสำหรับคุณ
10. นอนหลับอย่างมีคุณภาพควรหลีกเลี่ยงการใช้หน้าจอก่อนเข้านอน จัดสภาพแวดล้อมให้สบายและเงียบสงบที่สุด

          จำนวนผู้ป่วยโรคอัลไซเมอร์มีแนวโน้มเพิ่มสูงขึ้นอย่างต่อเนื่อง การส่งเสริมความรู้ ความเข้าใจที่ถูกต้อง และการปรับพฤติกรรมเพื่อป้องกันโรคจึงเป็นสิ่งจำเป็นอย่างยิ่ง การดูแลสุขภาพสมองไม่ควรรอให้เกิดอาการ แต่ควรเริ่มตั้งแต่วันนี้ด้วยวิถีชีวิตที่ดีทั้งกายและใจ เนื่องในวันอัลไซเมอร์โลกประจำปี 2025 พวกเราขอเชิญชวนทุกท่านร่วมให้ความสำคัญกับการป้องกันภาวะสมองเสื่อมอย่างจริงจัง

“เพราะสุขภาพสมองที่แข็งแรง คือ รากฐานของคุณภาพชีวิตที่ยั่งยืนในอนาคต ทั้งสำหรับตัวเราเองและคนที่เรารัก”

รายการอ้างอิง

[1]    Alzheimer’s Disease International. World Alzheimer’s Month [Internet]. 2025 May 30 [cited 2025 Jul 15]. Available from: https://www.alzint.org/get-involved/world-alzheimers-month/

[2]    Alzheimer’s Association. 2025 Alzheimer’s Disease Facts and Figures. Alzheimers Dement 2025;21(5).

[3]    Alzheimer's Association. 10 Healthy Habits for Your Brain [Internet]. 2024 Jan [cited 2025 Jul 15]. Available from: https://www.alz.org/help-support/brain_health/10-healthy-habits-for-your-brain