วิตามินและสารต้านอนุมูลอิสระเป็นสารอาหารที่เราเรียกว่าสารอาหารรอง ไม่ได้ให้พลังงานกับร่างกายอย่างสารอาหารหลัก เช่น แป้ง ไขมัน โปรตีน แม้ความต้องการเป็นปริมาณที่ไม่มาก แต่ร่างกายก็ไม่สามารถขาดได้ ร่างกายมนุษย์จะไม่สามารถดํารงอยู่ได้หากขาดวิตามินที่จําเป็น เพื่อเพิ่มความเข้าใจในการดูแลสุขภาพ การทําความรู้จักว่าแต่ละวิตามินและสารต้านอนุมูลอิสระที่จําเป็นต่อร่างกายมีประโยชน์อย่างไรจึงเป็นสิ่งสําคัญ​

1. วิตามินเอ (Vitamin A)

เป็นวิตามินละลายในไขมันชนิดหนึ่ง ซึงมีความสําคัญต่อระบบภูมิคุ้มกัน ระบบสืบพันธุ์ และ การมองเห็น หากมีปริมาณทีไม่เพียงพอต่อความต้องการของร่างกาย จะเสี่ยงมีปัญหาเรื่อง สายตา ตาแห้ง ตาบอด ติดเชือง่าย ​

แหล่งอาหาร: พบมากในผักโขม พริกหยวก มันเทศ ฟักทอง แครอท​

2. เบต้า-แคโรทีน (Beta Carotene)

เป็นสารกลุ่มรงควัตถุ (Pigment) ทีให้สีส้ม สีเหลือง และอยู่ในกลุ่มแคโรทีนอยด์ (Carotenoid) เป็นสารตั้งต้นของวิตามินเอจึงทําให้มีประโยชน์ต่อระบบภูมิคุ้มกันและสุขภาพ สายตา อีกทั้งเป็นสารต้านอนุมูลอิสระ ปกป้องร่างกายจากความเสื่อม ​

แหล่งอาหาร: พบได้ใน ฟักทอง แตงโม แคนตาลูป แครอท มะม่วงสุก​

3. แอลฟา-แคโรทีน (Alpha Carotene)

เป็นสารอยู่ในกลุ่มแคโรทีนอยด์ (carotenoid) และเป็นสารตั้งต้นของวิตามินเอ เช่นเดียว กับเบต้า-แคโรทีน แม้ว่าอัตราการดูดซึมจะน้อยกว่าเบต้า-แคโรทีน แต่มีงานวิจัยพบว่าช่วย ลดการเจริญเติบโตของเซลล์ผิดปกติ หรือเซลล์มะเร็ง เช่น มะเร็งปอด มะเร็งต่อมลูกหมาก ได้ดีกว่า ​

แหล่งอาหาร: พบได้ในฟักทอง แตงโม แคนตาลูป แครอท มะม่วงสุกบีทรูท​

4. เบต้า-คริปโตแซนทีน (Beta-Cryptoxanthin)

เป็นสารอยู่ในกลุ่มแคโรทีนอยด์ (Carotenoid) เป็นสารตังต้นของวิตามินเอทีร่างกายสามารถ ดูดซึมได้ดีและนําไปใช้ได้ดี (Bioavailability) มีส่วนช่วยลดความเสียงทีจะเกิดมะเร็งปอด และช่วยต้านการอักเสบของร่างกายโดยเฉพาะการอักเสบทีส่งผลต่อความเสียงของการเป็น รูมาตอยด์ ​

แหล่งอาหาร: พบได้ในมะละกอ มะม่วงสุก ส้ม ข้าวโพด พริกหยวกไข่แดง​

5. วิตามินซี (Vitamin C)

เป็นวิตามินชนิดละลายในนํา ทีมีความสําคัญในการป้องกันการเกิดโรคทางระบบภูมิคุ้มกัน ระบบ หัวใจและหลอดเลือด การดูดซึมธาตุเหล็ก นอกจากนี้วิตามินซีมีผลต่อการสร้างเนื้อเยื่อ จึงส่งผลต่อ การซ่อมแซมผิวเมื่อเกิดแผล อีกทั้งยังมีผลต่อสุขภาพของกระดูกอ่อน กระดูก และฟัน ​

แหล่งอาหาร: พบได้ในผลไม้ที่มีรสเปรี้ยว แตงโม กะหลําปลี ผลไม้ตระกูลเบอร์รี​่

6. วิตามินอี (Vitamin E)

เป็นวิตามินละลายในไขมันที่ร่างกายใช้ เพื่อคงการทํางานของระบบประสาท ระบบภูมิคุ้มกัน การเจริญเติบโตของผิวหนังผมแล็บและการมองเห็นให้เป็นปกติอีกทั่งช่วยต้านการอักเสบให้กับร่างกาย ในบางกรณีพบว่าระดับวิตามินอีในเลือดตํ่า หากร่างกายมีปัญหาเกี่ยวกับการดูดซึมอาหาร เช่น Crohn’s disease ​

แหล่งอาหาร: พบได้ในข้าวโพด นํามันจากถัวลิสง อโวคาโด ถัวต่าง ๆ​

7. โคเอ็นไซม์คิวเทน (Coenzyme Q10)

เป็นสารต้านอนุมูลอิสระที่มีมากในไมโตรคอนเดรียของเซลล์ซึ่งมีหน้าทีให้พลังงานแก่เซลล์ ต่าง ๆ ทัวร่างกาย ดังนั้นจึงสําคัญมากกับเซลล์ทีต้องใช้พลังงานต่อเนื่องอย่าง เซลล์กล้ามเนื้อหัวใจ เซลล์ปอด และเซลล์ตับที่มีหน้าที่สร้างพลังงานให้ร่างกายหากระดับในเลือดน้อย จะมีความเสี่ยงต่อการเกิดโรคหัวใจ ร่างกายอ่อนเพลีย ในปัจจุบันแพทย์แนะนําให้ทานโคเอ็นไซม์คิวเทน เพื่อเป็นการบรรเทาอาการที่เกิดขึนจากโรคหัวใจ และโรคความดันโลหิตสูง และผู้ที่ได้รับยาลดไขมัน ​

แหล่งอาหาร: พบได้ในปลาทะเลนําลึก ผักโขม บล็อคโคลี งาดํา ถัวพิตาชิโอ​

8. ไลโคปีน (Lycopene)

เป็นสารต้านอนุมูลอิสระที่ให้สีแดงในพืช ช่วยปกป้องเซลล์จากการถูกทําลายจากสารต้าน อนุมูลอิสระ ลดความเสี่ยงต่อการเกิดเซลล์แบ่งตัวผิดปกติหรือเซลล์มะเร็ง

แหล่งอาหาร: พบได้ในมะเขือเทศ แตงโม ฝรั่งสีชมพู เกรปฟรุต​

9. ลูทีน (Lutein)

เป็นสารประกอบจําพวกแคโรทีนอยด์ ที่ให้สีเหลือง และแดงในพืช ซึ่งเป็นสารต้านอนุมูล อิสระที่มีความโดดเด่นในเรืองการป้องกันสุขภาพดวงตา จากการทําลายด้วยสารอนุมูลอิสระ และแสงยูวี หรือแม้กระทั่งแสงสีฟ้า เราสามารถพบสารนี้บนจอประสาทตาได้มาก เนื่องจาก มีความสามารถดูดซับแสงส่วนเกินที่เข้าสู่ดวงตา จึงสามารถป้องกันการเกิดจอประสาทตา เสื่อม

แหล่งอาหาร: พบได้ในผักใบเขียวเข้ม เช่น คะน้า ผักชี ผักโขมบล็อคโคลี​

10.ซีแซนทีน (Zeaxanthin)

เป็นสารประกอบจําพวกแคโรทีนอยด์อีกชนิดหนึ่งที่พบมากบนจอประสาทตาปกป้องดวงตา จากแสงต่าง ๆ และสารอนุมูลอิสระ มักพบสารนีคู่กับลูทีน (Lutein) นอกจากนี้ยังมีความสามารถในการปกป้องผิวจากการทําลายจากแสงแดด (UVB) อีกด้วย ​

แหล่งอาหาร: พบได้ในผักใบเขียวเข้ม เช่น คะน้า ผักชี ผักโขมบล็อคโคลี​

การเสริมระดับวิตามินและสารต้านอนุมูลอิสระ นอกจากการรับประทานอาหารแล้ว ยังสามารถเสริมได้จากการทานวิตามินชนิดเม็ด ซึ่งควรได้รับคําปรึกษาจากแพทย์ผู้ชํานาญการ เพื่อได้รับวิตามินและสารต้านอนุมูลอิสระที่ตรงกับความต้องการของร่างกาย เพื่อความปลอดภัยและเพิ่มประสิทธิภาพในการดูแลสุขภาพ​

แหล่งที่มา:

​1. https://www.webmd.com/vitamins-and-supplements/ss/slideshow-vitamin-e-benefits​

2. https://www.webmd.com/food-recipes/ss/slideshow-sources-vitamin-a​

3. https://www.sciencedirect.com/.../agricult.../alpha-carotene

4. https://pharmacy.mahidol.ac.th/th/knowledge/article/413

5. https://www.webmd.com/.../the-benefits-of-vitamin-c...

6. https://www.healthline.com/nutrition/coenzyme-q10

7. https://www.health.harvard.edu/blog/lycopene-rich-tomatoes-linked-to-lower-stroke-risk-201210105400​

8. https://www.healthline.com/nutri.../lutein-and-zeaxanthin...

9. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3705341/