ในปี ค.ศ. 2024 มีจำนวนประชากรโลกมากกว่า 8 พันล้านคน ซึ่งอาจจะเพิ่มขึ้นประมาณ 71 ล้านคนต่อปี เมื่อจำนวนประชากรเพิ่มขึ้น ความต้องการอาหารก็เพิ่มขึ้นเช่นเดียวกัน การใช้สารกำจัดศัตรูพืช จึงเป็นทางออกที่ช่วยลดการสูญเสียผลผลิตจากศัตรูพืชต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็นวัชพืช หรือแมลงต่าง ๆ ที่มาทำลายผลผลิต ซึ่งประมาณ 1 ใน 3 ของผลผลิตทางการเกษตร ใช้ยาฆ่าแมลงในกระบวนการเพาะปลูก

สารกำจัดศัตรูพืชมีการสลายตัวได้เอง แต่อาจจะใช้เวลาเป็นชั่วโมง เป็นวัน หรือยาวนานเป็นปี ขึ้นอยู่กับปัจจัยหลายประการ เช่น อุณหภูมิ ความชื้น ค่าความเป็นกรดด่างของดิน ความเข้มของแสงอาทิตย์ เป็นต้น สารกำจัดศัตรูพืชจึงตกค้างอยู่ในสิ่งแวดล้อม พบได้ทั้งในน้ำ ดิน และอากาศ ซึ่งสารตกค้างจากยาฆ่าแมลงสามารถเดินทางได้ไกล จากน้ำไปอากาศผ่านการระเหย หรือซึมลงสู่ดินผ่านการชะล้าง เข้าไปในห่วงโซ่อาหาร และยังสามารถทำร้ายพืช สัตว์และแมลงที่เป็นประโยชน์ต่อการเกษตร รวมถึงมนุษย์ด้วย ในบางพื้นที่สารตกค้างในผักผลไม้สูงเกินกว่าค่ามาตรฐานการปนเปื้อนของอาหารที่องค์การอนามัยโลกแนะนำ โดยเคยมีงานวิจัยตรวจพบสารเคมีตกค้างในผักคะน้าของประเทศจีน สูงเกินกว่าค่ามาตรฐานขององค์การอนามัยโลกถึง 71%

ภาวะโลกร้อนทำให้การใช้สารกำจัดศัตรูพืชเพิ่มมากขึ้น เนื่องจากสภาวะอากาศที่แปรปรวน การเติบโตของวัชพืช การย้ายถิ่นของแมลงศัตรูพืช ตลอดจนโรคพืชต่าง ๆ มีการเปลี่ยนแปลง ทำให้คาดเดาได้ยากขึ้น การใช้สารกำจัดศัตรูพืชอย่างเฉพาะเจาะจงก็ทำได้ยากขึ้น จึงอาจเกิดการเพิ่มปริมาณการใช้สารกำจัดศัตรูพืชได้

ในฐานะผู้บริโภคเราสามารถลดการได้รับสารกำจัดศัตรูพืชได้ด้วยวิธีการ ดังนี้

1. ล้างผักผลไม้ให้สะอาดด้วยน้ำไหลผ่าน ขัดถูเบา ๆ เพื่อช่วยลดสารเคมีที่อยู่บนผิวของผักผลไม้ แต่ไม่สามารถกำจัดสารตกค้างออกได้ทั้งหมด
2. ปอกเปลือก หรือตัดแต่งส่วนนอกของผักผลไม้ออก เพื่อลดการสัมผัสสารกำจัดศัตรูพืช ลดการบริโภคส่วนหนังและไขมันของสัตว์ เนื่องจากสารกำจัดศัตรูพืช มักสะสมอยู่ในไขมัน
3. บริโภคผลไม้ตามฤดูกาล เนื่องจากการเพาะปลูกพืชที่ไม่เหมาะสมกับสภาพอากาศ ทำให้ยิ่งต้องใช้สารกำจัดศัตรูพืชมากขึ้น เพื่อให้เพิ่มผลผลิต
4. รับประทานอาหารให้หลากหลาย นอกจากจะได้รับสารอาหารที่ครบถ้วนแล้ว ยังไม่เกิดการสะสมของสารกำจัดศัตรูพืชเพียงชนิดเดียว จนทำให้ถึงปริมาณที่เกิดความเป็นพิษในร่างกาย
5. เลือกซื้อสินค้าการเกษตรที่ระบุว่า ไม่ใช่สารกำจัดศัตรูพืชในการเพาะปลูก เพื่อความปลอดภัยทางอาหาร และสนับสนุนแนวทางการเกษตรที่ไม่ใช่สารกำจัดศัตรูพืช 

เนื่องในวันอาหารโลก (World Food Day) ประจำปี 2024 พวกเราขอเป็นส่วนหนึ่งในการรณรงค์อาหารปลอดภัย เพื่อสุขภาพที่ดีในวันนี้และยังคงสุขภาพดีต่อไปในวันหน้า สมกับธีมในปีนี้ที่ว่า “Safe food today for a healthy tomorrow”

แหล่งอ้างอิง

1. Tudi M, Daniel Ruan H, Wang L, Lyu J, Sadler R, Connell D, Chu C, Phung DT. Agriculture development, pesticide application and its impact on the environment. International journal of environmental research and public health. 2021 Feb;18(3):1112.
2. Environmental protection agency (EPA). Pesticides and Food: Healthy, Sensible Food Practices [Internet]. 2024 [cited 4 Sep 2024]. Available from: https://www.epa.gov/safepestcontrol/pesticides-and-food-healthy-sensible-food-practices